15 Νοεμβρίου –
Παγκόσμια Ημέρα κατά της
Χρόνιας Αποφρακτικής
Πνευμονοπάθειας – Χ.Α.Π.
Εικόνα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας
Κάθε χρόνο η τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου είναι αφιερωμένη στην νόσο της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, μια κίνηση της «Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας κατά της ΧΑΠ», που συσπειρώνει στους κόλπους της οργανώσεις γιατρών και ασθενών, και τελεί υπό την αιγίδα του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας).
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια νόσος των πνευμόνων, κατά την οποία η στένωση των βρόγχων προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή. Κύριες αιτίες της αποτελούν το κάπνισμα -ενεργητικό και παθητικό-, η ατμοσφαιρική ρύπανση και το ιστορικό λοιμώξεων στην παιδική ηλικία.
Στη χώρα μας, όπου πάνω από το 50% των ενηλίκων είναι καπνιστές, σχετική μελέτη της Πνευμονολογικής Εταιρείας, έδειξε ότι 800.000 Έλληνες πάσχουν από τη νόσο, με τους μισούς από αυτούς να μην το γνωρίζουν.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αναφέρει ότι στο εξής θα πρέπει ο πρωινός βήχας των καπνιστών να θεωρείται νόσος.
Ας γνωρίσουμε τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) δεν είναι μία ασθένεια, αλλά ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει χρόνιες πνευμονικές παθήσεις που περιορίζουν τη ροή του αέρα στους πνεύμονες. Οι πιο οικείοι παλαιότεροι ιατρικοί όροι «Χρόνια βρογχίτιδα» και «εμφύσημα», δεν χρησιμοποιούνται πλέον, αλλά περιλαμβάνονται στη γενικότερη διάγνωση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας.
Πριν από περίπου 10 χρόνια, η ΧΑΠ ήταν η πέμπτη κυριότερη αιτία θανάτου. Το σύνολο των θανάτων από ΧΑΠ προβλέπεται να αυξηθούν κατά περισσότερο από 30% μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, εκτός αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου, ιδιαίτερα για το κάπνισμα. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η ΧΑΠ, θα είναι το 2030 η τρίτη κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Ποια είναι τα συμπτώματα που θα μας ανησυχήσουν ;
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια, η ανάγκη για αέρα, η υπερβολική παραγωγή πτυέλων, και ο χρόνιος βήχας. Ωστόσο, η ΧΑΠ δεν είναι απλώς ο «βήχας του καπνιστή», αλλά μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια των πνευμόνων που μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε θάνατο και που δε διαγιγνώσκεται πάντα σωστά.
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για ΧΑΠ:
- Το κάπνισμα
- Η εσωτερική ρύπανση του αέρα (όπως καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται για μαγείρεμα και θέρμανση)
- Η ατμοσφαιρική ρύπανση
- Οι επαγγελματικές σκόνες και τα χημικά
Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν διαφορές στις αιτίες εμφάνισης της νόσου, μεταξύ των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών.
Έτσι, στις υψηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, το κάπνισμα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, ενώ αντίθετα στις χαμηλού εισοδήματος χώρες, η έκθεση στην εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως η χρήση καυσίμων βιομάζας για μαγείρεμα και θέρμανση, αποτελεί την κύρια αιτία εμφάνισης ΧΑΠ στον πληθυσμό.
Επίσης, σχεδόν 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν βιομάζα και κάρβουνο ως κύρια πηγή ενέργειας για το μαγείρεμα, τη θέρμανση, και τις άλλες ανάγκες του νοικοκυριού. Σε αυτές τις κοινότητες, η εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης ΧΑΠ από ότι το κάπνισμα ή η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τέλος, τα καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται από τις γυναίκες για το μαγείρεμα στις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας είναι η κύρια αιτία για εμφάνιση ΧΑΠ σε γυναίκες που δεν καπνίζουν. Η εσωτερική ρύπανση του αέρα που προκύπτει από την καύση του ξύλου και άλλα καύσιμα βιομάζας εκτιμάται ότι σκοτώνει δύο εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά κάθε χρόνο.
Στατιστική και αριθμοί
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), πάνω από 65 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μέτρια έως σοβαρή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους από ΧΑΠ το 2005, ποσοστό που εκείνη την περίοδο αντιστοιχούσε στο 5% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως. Το ποσοστό δεν «μοιράζεται» μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, αφού σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, είναι γνωστό ότι σχεδόν το 90% των θανάτων από ΧΑΠ συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Νοσούν από ΧΑΠ περισσότερο οι άντρες ;
Πράγματι στο παρελθόν, η ΧΑΠ ήταν πιο συχνή στους άνδρες, αλλά λόγω της αύξησης του καπνίσματος των γυναικών στις χώρες με υψηλά εισοδήματα και το μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης σε εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση (όπως καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται για μαγείρεμα και θέρμανση) στις χώρες με χαμηλό εισόδημα όπως παραπάνω αναφέρθηκε, πλέον η ασθένεια πλήττει σήμερα τους άνδρες και τις γυναίκες σχεδόν εξίσου.
Η διάγνωση της ΧΑΠ
Η διάγνωση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) επιβεβαιώνεται με ένα απλό τεστ που ονομάζεται «σπιρομέτρηση». Η Σπιρομέτρηση είναι μια απλή και ανώδυνη εξέταση η οποία μετρά πόσο καλά μπορούμε να αναπνεύσουμε και συμβάλει στην διάγνωση διαφόρων πνευμονικών νόσων.
Η εξέταση είναι ανώδυνη και συνήθως διαρκεί λιγότερο από 10 λεπτά, ωστόσο απαιτεί δυνατό φύσημα. Με τις οδηγίες του πνευμονολόγου, φυσάμε μέσα σε μια μικρή συσκευή, το σπιρόμετρο, που μετράει πόσο αέρα μπορούμε να φυσήξουμε από τους πνεύμονές σας και πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει αυτό.
Επιβάλλεται η εξέταση και ποιες κατηγορίες πληθυσμού αφορά περισσότερο ;
Η απάντηση είναι «Ναι», για όσους:
- Καπνίζουν ή έχουν υπάρξει στο παρελθόν καπνιστές
- Βήχουν πολύ
- «Κόβεται» η ανάσα όταν περπατούν γρήγορα
- Είναι άνω των 40 ετών
- Έχουν επεισόδια συριγμού ( ¨σφυρίγματος¨ κατά την αναπνοή)
- Ανησυχούν για την υγεία των πνευμόνων σας
Κάθε ασθενής που έχει συμπτώματα χρόνιου βήχα, δύσπνοιας, απόχρεμψης και ιστορικό έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου για την ασθένεια, επιβάλλεται να επισκεφθεί ειδικό πνευμονολόγο ιατρό για να υποβληθεί σε σπιρομέτρηση.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα;
Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει τις μετρήσεις των όγκων αέρος που φυσάτε και που προκύπτουν από την σπιρομέτρηση, ώστε να αποφασίσει πόσο καλά λειτουργούν οι πνεύμονές σας.
Η σπιρομέτρηση είναι σημαντική για την μέτρηση της λειτουργίας των πνευμόνων. Ο χρόνιος βήχας και η παραγωγή πτυέλων συχνά προηγούνται κατά πολλά χρόνια της ανάπτυξης του περιορισμού της ροής του αέρα στους πνεύμονες (αν και δεν αναπτύσσουν ΧΑΠ όλα τα άτομα με βήχα και παραγωγή πτυέλων). Επειδή η ΧΑΠ αναπτύσσεται αργά, πιο συχνά διαγιγνώσκεται σε άτομα ηλικίας 40 χρόνων και άνω.
Διαχείριση της ασθένειας
Εφόσον διαγνωστούμε με ΧΑΠ, συνεργαζόμαστε στενά με τον πνευμονολόγο μας, ώστε να διαχειριστούμε με επιτυχία την ασθένεια και να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματά της.
Ένα αποτελεσματικό σχέδιο διαχείρισης της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας περιλαμβάνει τέσσερις συνιστώσες:
(1) την αξιολόγηση και παρακολούθηση της νόσου,
(2) τη μείωση των παραγόντων κινδύνου,
(3) τη σταθεροποίηση της νόσου και
(4) τη διαχείριση των εξάρσεων.
Οι στόχοι της αποτελεσματικής διαχείρισης της ΧΑΠ είναι οι εξής:
- Η πρόληψη της εξέλιξης της νόσου
- Η ανακούφιση των συμπτωμάτων
- Η βελτίωση της αντοχής στην άσκηση
- Η βελτίωση της κατάστασης της υγείας
- Η πρόληψη και θεραπεία των επιπλοκών
- Η πρόληψη και θεραπεία των παροξυσμικών επεισοδίων
- Η μείωση της θνησιμότητας
Αντί επιλόγου
Επειδή η πρώτη αιτία για την Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι το κάπνισμα, η διακοπή του καπνίσματος πρέπει να είναι η μόνη επιλογή του κάθε καπνιστή.
Οι επαγγελματίες υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, με την ενεργό συμμετοχή του κοινού, θα μπορούσαν να γίνουν μέρος ενός παγκόσμιου μετώπου κατά της ΧΑΠ ώστε να αλλάξει και να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων.
Άλλωστε, και το οικονομικό όφελος για τα συστήματα υγείας κάθε χώρας θα είναι τεράστιο αφού θα μειωθεί, τόσο η νοσηρότητα όσο και η θνητότητα από τη νόσο.
Πηγές
