Η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών, η Νόσος Alzheimer είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική ασθένεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της, από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Είναι μια νόσος της «τρίτης ηλικίας», παρόλο που σποραδικά συναντώνται περιστατικά και σε μικρότερες των 65 ετών ηλικίες.
Είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αποτελεί μείζον ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες.
Μόνο στην Ελλάδα υπολογίζεται πως υπάρχουν πάνω από 200.000 ασθενείς με άνοια, ενώ παγκοσμίως ο αριθμός των ασθενών ανέρχεται σε περίπου 50 εκατομμύρια.
Εκτιμάται ότι στη χώρα μας το 2030 ο αριθμός των ασθενών με άνοια θα φτάσει τα 276.000 άτομα, ενώ το 2050 τα 365.000 άτομα.
Η επιθετική αυτή αύξηση των πασχόντων, κυρίως λόγω της αύξησης του προσδόκιμου μέσου όρου επιβίωσης, καθιστά την άνοια μια από τις μεγαλύτερες ιατρικές και κοινωνικές προκλήσεις στην εποχή μας, προσδίδοντας ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις στο πρόβλημα.
Αξίζει άλλωστε να τονιστεί, ότι από την νόσο Αλτσχάιμερ δεν πάσχει μόνον ο ασθενής, αλλά όλο το οικογενειακό του περιβάλλον, και κυρίως οι άμεσοι φροντιστές τους, οι οποίοι καλούνται να φέρουν δυσβάστακτο ψυχολογικό, σωματικό και οικονομικό φορτίο.
Διάγνωση και συμπτώματα
Στη νόσο Αλτχάιμερ και καθώς τα κύτταρα του εγκεφάλου συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται, μη φυσιολογικό υλικό συγκεντρώνεται ως “μάζα” στο κέντρο των εγκεφαλικών κυττάρων και “πλάκες” έξω απ’ τα εγκεφαλικά κύτταρα. Αυτά παρεμποδίζουν τα μηνύματα μέσα στον εγκέφαλο, προκαλώντας βλάβη στις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα εγκεφαλικά κύτταρα τελικά πεθαίνουν και αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν μπορεί να θυμηθεί ή να αφομοιώσει πληροφορίες
Αρχικά συμπτώματα είναι η ήπια έκπτωση μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών που συχνά περνούν απαρατήρητα, τόσο από τον ασθενή όσο και από τα μέλη της οικογένειάς του.
Όσο όμως η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικές σχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η προσωπική φροντίδα, η οδήγηση κλπ. Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτές γίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους. Πολλές φορές, στις δυσκολίες αυτές, προστίθενται και διαταραχές συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα, απάθεια, διαταραχές ύπνου και όρεξης, καθώς και υπερκινητικότητα.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική, τόσο για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου από τον ίδιο τον ασθενή, τη διασφάλιση της ποιότητας της ζωής του, αλλά και προκειμένου οι συγγενείς και όσοι φροντίζουν τους πάσχοντες να είναι καλύτερα ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι να χειριστούν τα προβλήματα που προκαλεί η νόσος στον άνθρωπό τους, αλλά και στους ίδιους. Η διάγνωση είναι το πρώτο βήμα προς τον προγραμματισμό για το μέλλον.
Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει σημασία γιατί:
- Αν και δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την άνοια, υπάρχουν σήμερα φάρμακα στην διάθεση μας που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νοητικής έκπτωσης (παροδικά).
- Υπάρχουν επίσης φάρμακα που μπορούν να ελέγξουν σε σημαντικό βαθμό τα ψυχιατρικά συμπτώματα της νόσου.
Η Νόσος Alzheimer έχει τρία βασικά στάδια:
- Πρώιμο στάδιο
Συνήθως ένα άτομο στην πρώιμη φάση ανάπτυξης της νόσου Alzheimer:
- Έχει σταδιακά αυξανόμενη σύγχυση σχετικά με το πού βρίσκεται, ενώ παρουσιάζει επίσης την τάση να χάνεται εύκολα.
- Χάνει την ικανότητα να ξεκινάει δραστηριότητες με δική του πρωτοβουλία και χωρίς καθοδήγηση.
- Αποφεύγει να αντιμετωπίσει νέες, μη οικείες καταστάσεις, όπως να κάνει ένα ταξίδι.
- Παρουσιάζει καθυστερημένες αντιδράσεις και μειωμένη ικανότητα εκμάθησης.
- Αρχίζει να μιλά με πολύ αργότερο ρυθμό σε σχέση με το παρελθόν.
- Δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα οικονομικά του και να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του.
- Παρουσιάζει «φτωχή» κριτική ικανότητα και λαμβάνει λανθασμένες αποφάσεις.
- Μπορεί να είναι κυκλοθυμικό και να έχει ενδείξεις κατάθλιψης, ενόχλησης και νευρικότητας.
Όλα τα παραπάνω συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα όταν το άτομο βρίσκεται σε ένα καινούριο μέρος ή καλείται να αντιμετωπίσει ένα ασυνήθιστο ή πρωτόγνωρο γι’ αυτό περιστατικό.
- Μεσαίο στάδιο
Κατά το μεσαίο στάδιο της νόσου το άτομο που πάσχει:
- Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει στενούς φίλους, ακόμη και μέλη της οικογένειάς του.
- Είναι ανήσυχος και περιπλανιέται.
- Έχει πρόβλημα σε απλές δραστηριότητες όπως την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική.
- Αντιμετωπίζει πρόβλημα με την οργάνωση των σκέψεών του σε λογική σειρά.
- Δυσκολεύεται να ντυθεί.
- Νευριάζει εύκολα, ενώ μπορεί να γίνει εχθρικό και μη διαθέσιμο για συνεργασία.
- Πιστεύει παράλογα πράγματα (παρακρούσεις), είναι καχύποπτο προς τους άλλους και ευερέθιστο.
- Χρειάζεται συνεχή επίβλεψη.
- Χάνει την αίσθηση του χρόνου.
- Τελικό στάδιο
Στα τελικά στάδια της Νόσου Alzheimer το πάσχων άτομο παρουσιάζει τα εξής συμπτώματα:
- Δεν μπορεί πλέον να κάνει μόνο του μπάνιο, να φάει, να ντυθεί ή να πάει τουαλέτα.
- Ενδέχεται να καθηλωθεί στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι.
- Χάνει την ικανότητα μάσησης της τροφής.
- Χάνει εύκολα την ισορροπία του και μπορεί να πέφτει συχνά.
- Παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλη σύγχυση κατά τις βραδινές ώρες και έχει αϋπνίες.
- Δεν μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά.
- Έχει ακράτεια ούρων.
Σύγχρονες Υγειονομικές Προκλήσεις
Η πανδημία Covid-19 υποχρέωσε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και την Ελλάδα, να λάβουν πολύ αυστηρά μέτρα Δημόσιας Υγείας, με αποτέλεσμα τα πάσχοντα από άνοια, να αναγκαστούν να ζουν απομονωμένα στα σπίτια τους, τηρώντας αυστηρά μέτρα υγιεινής.
Η μακριά περίοδος του lock down, λόγω της απομόνωσης και της μειωμένης επικοινωνίας με τους οικείους τους, προκάλεσε στα άτομα με άνοια επιπλέον νοητικά προβλήματα και δυσκολίες στη διαχείριση της καθημερινότητας, ενώ η φροντίδα τους κατέστη ακόμα πιο δύσκολη. Μελέτη της εταιρείας Αλτσχάιμερ Αθηνών έδειξε ότι η πανδημία επιδείνωσε τη διανοητική κατάσταση και τη συμπεριφορά των ατόμων με άνοια και αύξησε το ψυχολογικό και το πρακτικό φορτίο των φροντιστών.
Σήμερα..
κάθε τρία δευτερόλεπτα καταγράφεται ένα νέο περιστατικό άνοιας παγκοσμίως…
Οι ασθενείς και οι οικείοι και φροντιστές τους, δεν είναι μόνοι τους στην καθημερινή μάχη της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της νόσου. Εταιρείες και κέντρα Αλτσχάιμερ, στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη αλλά και σε πολλές άλλες επαρχιακές πόλεις της χώρας μας, δύνανται μέσω των υπηρεσιών που παρέχουν (ημερήσια κέντρα φροντίδας των πασχόντων, ψυχοκοινωνικά προγράμματα για τους ασθενείς αλλά και για τους φροντιστές τους, προγράμματα «φροντίδας στο σπίτι» κ.ά), να στηρίξουν έμπρακτα το περιβάλλον του πάσχοντος.
Αξίζει να τονιστεί επίσης, ότι σημαντικές ενημερωτικές δράσεις, ομιλίες και εκδηλώσεις, πραγματοποιούνται συχνά με πρωτοβουλία αυτών των κέντρων, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού.
Κανείς μόνος και όλοι μαζί ως κοινωνία, μπορούμε να δώσουμε μια ανάσα ελπίδας στον πάσχοντα και στο περιβάλλον του.
Πηγές:
